Dijken
Praktische informatie |
|---|
| Plaats:
Ooievaarslaan (Kunstwerk Rückriem voorbij ingang natuurreservaat het Zwin), Knokke Uren: Vertrek om 11, 14 en 16u
Verhaal: Dit voormalige schorre- en strandgebied is sinds de 19e eeuw door de Internationale Dijk van de zee afgesneden. Een deel ervan werd tot de jaren 1960 gebruikt als vliegveld, ook tijdens WO II. De voorbije jaren zijn in het gebied natuurherstelwerken uitgevoerd, met de bijbehorende discussies. | Afstand: 4 km. Duur: 1,5 uur. In samenwerking met het Agentschap Natuur en Bos van de Vlaamse overheid. |
De indijking van het huidige natuurreservaat ‘De Zwinduinen en –polders’ startte in 1785 met de aanleg van de Hazegraspolderdijk. Hierdoor ontstond de Nieuwe Hazegraspolder. Twee jaar later volgde de indijking van de Zoutepolder door de Zoutepolderdijk. Op de strandvlakte bleven nog drie geulen actief die in de eerste helft van de 19de eeuw geregeld doorbraken. Bij zware stormen zetten deze drie geulen de dijken van de Hazegraspolder en de Zoutepolder onder druk. Een storm op 14-15 januari 1808 sloeg een bres in de Hazegraspolderdijk. Om de dijkbreuk te herstellen werd een Kraagdijk opgetrokken. De westelijke tak van het toenmalige Zwinestuarium (ook gekend als Smokkelgat of Paardenmarktkreek) vormde ook een bedreiging voor de Hazegraspolderdijk en werd vanaf 1827 stapsgewijs afgedamd. In 1849 werd de Smokkeldam aangelegd. De bouw van de Internationale Dijk (1872-1873) was een laatste stap in de bedijkingsgeschiedenis. Zo stond de Kleyne Vlakte, daarvoor ook een gebied van slikken, schorren en geulen, niet meer onder invloed van de zee. De echte zeedijk kwam er pas in de periode van 1910 tot 1943. De Kleyne Vlakte maakt deel uit van het natuurreservaat De Zwinduinen en –polders.
Luchthaven
Begin jaren 1930 werd in de Kleyne Vlakte een vliegveld (40 ha) aangelegd, luchthavengebouwen incluis. Het vliegveld werd in het begin vooral gebruikt als zweefvliegveldbasis en voor luchtdopen, vlieglessen en rondvluchten. Bij de start van WO II kwam het terrein in handen van de Belgische luchtmacht. Na luchtaanvallen in mei 1940 veroverden de Duitsers het vliegveld en breidden het in westelijke richting uit tot 150 ha. Bij de bevrijding deed het vliegveld dienst als bevoorradingsluchthaven voor de Engelsen.
Na WO II exploiteerden Sabena, KLM en British Airways de luchthaven tot 1960. Op 1 februari 1953 liep de Kleyne Vlakte ongeveer een halve meter onder water door de beruchte overstromingsramp. Ten noorden van de Koninklijke villa was de Internationale Dijk wat lager gelegen omdat het Belgische leger op die plaats munitie naar zee voerde om te laten ontploffen. Om de Internationale Dijk te herstellen werd hier zand gewonnen en ontstonden 2 putten.
De luchthavenconcessie verliep in 1962 en alle gebouwen werden afgebroken. Op het vliegveld werden zeedennen aangeplant en de putten werden gebruikt voor de jacht. Het gebied werd met prikkeldraadafsluitingen opgedeeld in verschillende weilanden. Er kwam ook een kartingcircuit dat is blijven bestaan tot eind de jaren 1990.
Golf
Ook de aanleg van het golfterrein ‘Nieuwe Golf’ of ‘Golf aan de Lekkerbek’ had opnieuw een grote invloed op het landschap: het terrein werd geëffend, duindoorn werd gekapt, waterputten werden gegraven en grond en graszoden werden aangevoerd. Vanaf de zomer van 1929 kon er worden gegolfd. Dat gebeurde tussen de schapen want het terrein bleef gewoon verder dienst doen als weide. De villa ‘Het Bronnetje’ ten westen van de ‘Groenpleinduinen’ werd gebruikt als clubhuis. Hier is de golfbaan nr. 18 te zien. Het golfterrein werd na de Tweede Wereldoorlog doorsneden door de aanleg van de Zwinlaan.
Jumping
In 1929-1930 werd een paardenrenbaan aangelegd in De Zwinduinen en -polders. De Paardenmarktbeek werd hierbij deels gebetonneerd om te dienen als hindernis. Voor de bouw van de paardenrenbaan werden de gronden genivelleerd, betonnen afsluitingen opgetrokken en kijkheuvels
aangelegd. Tot de jaren 1960 werden er jaarlijks internationale jumpings georganiseerd. De bekendste deelnemer was Prins Bernard van Nederland.
Oorlogen
Tijdens WO I waren De Zwinduinen en -polders van groot strategisch belang voor de Duitse bezetter. In 1916 werd gestart met de bouw van ‘Batterij Bremen’. Deze artillerie-eenheid moest enerzijds de haven van Zeebrugge beschermen en maakte anderzijds ook deel uit van de ‘Hollandstellung’ om de noordgrens van België te beschermen tegen een aanval vanuit Nederland.
Een smalspoorbaan zorgde voor een verbinding met de batterij ‘Sint-Paul’ die ten noorden van het ‘Sint-Paulusfort’ lag (Oosthoek) en waar vier 88 mm kanonnen stonden opgesteld. Deze batterijen vormden samen met een bunkerlinie langsheen de Nederlandse grens de ‘Hollandstellung’ die tot aan Turnhout liep.
De Zwinduinen en –polders en zijn onmiddellijke omgeving waren belangrijk voor de verdediging van de Scheldemonding tijdens WO II. In het landschap liggen de resten van een gesloopte schietstand als onderdeel van het steunpunt ‘Batterie Schelde’. De schietbanen zelf zien eruit als lichte depressies.
Om tijdens WO II het vliegveld en de verdedigingscomplexen in het noorden van De Zwinduinen en -polders te verdedigen, werd in het begin van de jaren 1940 een antitankgracht aangelegd. Dit gebeurde ten westen van het vliegveld. De gracht werd door de Duitse ingenieurs aangelegd op een restant van een oude geul uit de 19de eeuw toen het huidige bos-, weide- en duingebied nog een strandvlakte was.
In De Zwinduinen en -polders hebben heel wat mijnenvelden gelegen. In 1944 verspreidden de bezetters landmijnen over het volledige vliegveld waardoor het onbruikbaar werd. Het mijnenveld kreeg de codenaam ‘114 Odette 712’. Er lagen ongeveer 12. 000 mijnen. De meeste mijnenvelden werden nog tijdens WO II opgeruimd door de geallieerde troepen maar een aantal achtergebleven mijnen zorgde later wel voor dodelijke ongelukken.
Natuur
Het natuurgebied De Zwinduinen en -polders kent een waaier aan kustbiotopen. Langs de zeezijde vind je zeereepduinen, meer landinwaarts gaan de duinen over in struweel en duingrasland en tref je een aangeplant bos met loof- en naaldhout. Het zuidelijke deel van het reservaat is een voormalige strandvlakte die nu bestaat uit weiden. Van hieruit heb je uitzicht op al deze verschillende kustbiotopen. Door overgangen in onder meer de bodem (van zand naar klei) en het grondwater (van zout naar zoet), kent dit natuurgebied een uiterst zeldzame flora en fauna en is daardoor uniek in Vlaanderen!
In 2009-2010 kreeg de Kleyne Vlakte een nieuw uitzicht dankzij het Europese natuurherstelproject LIFE-ZENO. Het open landschap en de oorspronkelijke geulen in de Kleyne Vlakte werden hersteld door afgravingen. Hierdoor ontstonden opnieuw vochtige duinpolderbiotopen. Het gebied wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos, die ook het gebied aan de hand van nieuwe informatieborden de wandelaar laat stilstaan bij natuur, landschap en erfgoed van de Zwinduinen en -polders.
Bronnen: Diverse teksten Agenschap Natuur en Bos
 
Programma voor de Zwinstreek Fortennacht - Open Monumentendag 2011Fortennacht: zaterdagavond 10 september 2011 |
|||
|
Open Monumentendag Knokke-Heist Sint-Antonius AbtKerk - Heist
|
OMD Zwinstreek Nederland (10 september) OMD Zwinstreek Vlaanderen (11 september) Fortennacht (10 september) Fortennacht Knokke-Heist |
Praktische info Gratis touristisch treintje (Uurrooster) Algemeen overzicht Kinderen |
|