Praktische informatie |
|---|
| Vertrek:
Sluissestraat 102 (aan grenspaal), Westkapelle Uren: Vertrek om 11 en 15u, met natuurgids en erfgoedgids
Verhaal: Fort Sint-Donaas werd gebouwd in het begin van de 17e eeuw. Het verdween grotendeels toen begin 19e eeuw de Damse Vaart er doorheen werd gegraven. Het bolwerk bestond uit een bastion dat omgeven was door ravelijnen en grachten. De huidige resten bevinden zich aan de noordzijde van de Damse Vaart. Nu is het een natuurreservaat. Afstand: 4 km. Duur: 2 uur. |
Fort Sint-Donaas is een site op de grens van Westkapelle (Knokke-Heist) en (Hoeke) Damme bestaande uit de resten van het fort van 1605, resten van het noordelijk hoornwerk met zwaluwstaart en de twee redoutes, die in 1704 aan het fort werden toegevoegd, en bunkers uit de Eerste Wereldoorlog. Ze zijn nog zichtbaar in de perceelsstructuur en in de opvallende reliëfverschillen. Het hoornwerk in de vorm van een zwaluwstaart bleef goed bewaard op het terrein.
Het Oud Fort Sint-Donaas is een natuurgebied. In de onmiddellijke nabijheid heeft Natuurpunt vanaf 1998 gronden – ondermeer grote 20ste-eeuwse kleiputten – gekocht die het natuurgebied Sint-Donaaspolder vormen. Een afwisseling van hoge, droge plaatsen en natte grachten vormt de basis van een heel karakteristiek dieren- en plantenleven.
Tachtigjarige oorlog
Toen in 1604 Prins Maurits van Nassau en de Hollanders Sluis en Aardenburg innamen, heerste de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) tussen Spanje en de Noordelijke Nederlanden in alle hevigheid in de regio. In die periode werden in de streek heel wat versterkingen gebouwd langs beide zijden van het front.
Het bolwerk Sint-Donaas was een vierzijdig gebastioneerd fort uit aarde en maakte deel uit van een driehoekige configuratie van versterkingen. Hierbij vormde Fort Sint-Donaas het speerpunt, aangelegd dwars op de aanvoerlijn van de Verse Vaart (1550-1566). De kleinere forten van Sint-Frederik (op de ‘sluis van 1590’, Westkapelle) en Sint-Job (op de sluis van Zuid-over-de-Lieve, Lapscheure) werden in een teruggeschoven positie naast de bestaande dijken opgetrokken. De forten beschermden respectievelijk de strategisch belangrijke sluis Sint-Donaas ten oosten van het fort, de Zwarte Sluis (Hoeke) en de Blauwe Sluis (Lapscheure). Het stelde de Spanjaarden ook in staat om de scheepvaart tussen Sluis en Brugge (via de Verse en Zoute vaart) te controleren.
Successieoorlogen
Het Verdrag van Munster (1648) voorzag in het slechten van de forten aan beide zijden van de grens, wat in de praktijk betekende het laten vervallen ervan. Tijdens de Spaanse Successieoorlog (1701-1714) bezetten Franse troepen in 1701 het fort. Het werd daarop aangepast naar de plannen van ingenieur Menno van Coehoorn (1641-1704), met de aanleg van een hoornwerk met een zwaluwstaart ten noordwesten en een tweetal redoutes ten zuiden. In 1705 werd Fort Sint-Donaas samen met Fort Isabella heroverd werd door de Nederlandse troepen onder leiding van Spar. Tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748) werd het fort door Franse troepen ingenomen. Het bezette fort werd in 1783 veroverd door Oostenrijkse troepen, die onmiddellijk startte met de afbraak.
Wat toch nog restte van Fort Sint-Donaas werd in 1813 grotendeels vernield door de aanleg van de Damse Vaart. Daarbij bleven enkel de twee noordelijke bastions bewaard. Deze sneuvelden echter bij de grootschalige kleiwinning die zich na de Tweede Wereldoorlog langs de Damse Vaart ontwikkelde. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden bunkers op de site van het fort gebouwd.
Cantelmolinie
De Cantelmolinie is gelegen nabij de Belgisch-Nederlandse grens, tussen de dorpskernen van Westkapelle (België) en Sint-Anna ter Muiden (Nederland). De linie loopt noord-zuidwaarts van het Oud Fort Isabella (De Vrede) tot het Oud Fort Sint-Donaas aan de Damse Vaart. De Cantelmolinie is beschermd als landschap op 18 november 1991. De linie is nog in het landschap te zien. De redans zijn herkenbaar in de loop van sloten. De redoutes zijn verdwenen.
Graaf Paul-Bernard de Fontaine liet onder andere het Fort Sint-Isabella (1622) bouwen en verbond beide forten in 1632 door een doorlopende linie, die bestond uit een wal en een gracht met zeven redans op een onderlinge afstand van 150 meter. Langs de linie werden een aantal kleinere redoutes gebouwd. Ter verdediging daarvan bouwde hij nog verschillende andere forten waaronder het Fort Sint-Anna.
Generaal Andrea de Cantelmo, gouverneur van Vlaanderen, herstelde en verzwaarde in 1640 de linie, vandaar ook de huidige naam. Lang heeft deze linie niet gefunctioneerd, want door de Vrede van Münster (1648) verviel de noodzaak ervan. De forten werden nog wel gebruikt, maar in 1678 werd Fort Isabella afgeschreven. In het kader van de Spaanse Successieoorlog werd het weer in gebruik genomen, maar tijdens deze strijd werd het verwoest. De linie evenals het kanaal zelf bleef sinds 1640 grotendeels ongewijzigd.
 
Programma voor de Zwinstreek Fortennacht - Open Monumentendag 2011Fortennacht: zaterdagavond 10 september 2011 |
|||
|
Open Monumentendag Knokke-Heist Sint-Antonius AbtKerk - Heist
|
OMD Zwinstreek Nederland (10 september) OMD Zwinstreek Vlaanderen (11 september) Fortennacht (10 september) Fortennacht Knokke-Heist |
Praktische info Gratis touristisch treintje (Uurrooster) Algemeen overzicht Kinderen |
|