De prentkaart met het tochtje op zee

Knocke s/Mer Les amateurs d'une promenade en mer. Knocke a/Zee De liefhebbers van een tochtje op zee.

Zoveel jaren later vertelt Robert Stockx hoe hij, met vader Kru en Monteville, in mei 1940 mee was om met de sloep vanuit Knokke de wijk te nemen naar Frankrijk. Er verscheen ergens reeds een verwrongen of verbrokkeld relaas. De laatste overlevende vertelde me het ware verloop van de vlucht met de H8 Sea Gull.

Maar eerst even situeren.

Onderonsje in ‘t Zoekte.

In de buurt van ‘t oude Zoekte, lang voor ‘t kerkje der Dominikanen het schilderachtige van de lage huisjes tussen duin en zandpolder een ander uitzicht kwam geven, woonde een stam apart. Ze heetten Viaene, Osaer, Byl of Waeghe. Het was in feite een grote familie, allemaal nichten en kozijns. Iedereen had er een grootvader of een grootmoeder gemeen. Wie uitweek naar Knokke, was op tijd en stond terug bij “verre metje voor een goeie terwestute met smoekt”. Louis Viaene, een echte Zoektenaar, vertelde het ons destijds reeds in een serie dagklappers (afgedrukt in Hoe het groeide en bloeide te Knokke). Ook dat Pieter Monteville met Liete Klakkers getrouwd was. En dat Louis Stockx kwam wonen waar eerst Jan Daese was, nadien nog Stien Osaer.

Tegen ‘t einde der jaren ‘20 was ‘t Zoekte niet langer nog wat het meer dan een eeuw ver ‘t dorp was. Er werd een kerkje aanpalend gebouwd en ‘t zand van de weg verdween onder de harde straatkeien. De schilderachtige oude lage huisjes vormden een schril contrast met de rijke villa’s.

‘‘t Zoekte van weleer werd in de jaren ‘20 verdrongen door het villa-Zoute, als het Dominikanenkerkje opgetrokken werd.

De Welse Weg bij het Zoutekerkje zal ook de laatste huisjes uit de Zoutepolder doen verdwijnen om plaats te maken voor vele vele villa's.

Waar velen voor de eerste oorlog uitweken naar de Nieuwe Wereld, kwam het Amerikapad in de bocht van Sparrendreef tot Verhaerenlaan, om voor de toekomst het Zoekte van weleer te blijven lokaliseren. ‘t Is nu eerder midden het sierlijke Zoute. Maar hier wonen er nog altijd van de stoere stam van toen. Hier troffen we dan ook Robert Stockx aan.

Vanuit het domein der voorouders vonden de Zoektenaars al vlug baat in het zomerseizoen. Tussen de twee oorlogen, toen er van jaar tot jaar meer badgasten waren, was er geld te verdienen. Joseph Monteville en Louis (Kru) Stockx hadden een zestal rijpaarden om naar het strand te trekken. Zoon Robert Stockx was er ook bij.

Het paard Bella van moeder Stockx op het strand ter hoogte van Palace, zicht richting Zoute

Wat volgt wordt zijn verhaal. De paardenstallingen bevonden zich bij ‘t oude Zoekte op ‘t einde van de Welse Weg, voor bij ‘t kerkje. ‘s Morgens trok men met de dieren naar het strand. Begeleiders waren Louis Stockx en de toen 14 jarige Bob Van der Veken, een ervaren ruiter.

Zomervreugde in de jaren ‘30

Joseph Monteville en zijn vriend organiseerden ondertussen voor de toeristen uitstapjes in zee.

Valentjne Stockx en Elodie Waeghe bij de paarden

Joseph Monteville 12-8-1907 / 13-11-1960

EEN SLOEP ALS EEN ZEEMEEUW

Toen het paardenbedrijf opgedoekt werd, kwam Kru ook aansluiten bij de sloep. Met een oom van Joseph Montevilie bracht hij met een roeibootje vanaf de golfbreker de liefhebbers voor een tochtje naar het vaartuig in volle water.

Men kan het allemaal precies zien (alsof het gisteren was) op de foto van de tijd. Die op een prentkaart in de handel kwam. Louis Stockx ziet men het bootje voor de “Excursions en mer” afduwen. Bob Van der Veken was er ook op tijd en stond bij (zijn toekomst tegemoet, later op de zeevaartschool om marine-officier te worden, onder de oorlog vluchtte hij met een bootje naar Engeland en werd RAF-piloot).

De prentkaart met de Sea Gull in zee, Kru die de klanten met het roeibootje zal aanbrengen

Robert Stockx, Gieptje voor de vrienden is van 1921.
Een der laatste echte Zoektenaars, die er nog woont.

De H8 Sea GuIl was een vaartuigje 13m. lang en met een 35 pk-motor. Als een grote zeemeeuw om op zee te dobberen, de naam in het Engels. Niet te vergelijken met een trawler, zelfs zonder stuurhut. Nog met de helm gestuurd.

Bescherming was zoveel als niet bij guur weder, enkel een roef in de voorsteven om te schuilen. Goed om een visje boven te halen, beter om ‘s zomers de toeristen binnen te halen.

Tot de oorlog kwam, in mei 1940.

Joseph Monteville was juist vader geworden. Hard was het te moeten vertrekken. De Duitsers waren in aantocht. Een beslissing diende genomen te worden. Hij overlegde nog met de vrienden van de Zeebrugse vissersvloot en zou met zijn H8 doen zoals de anderen. Vluchten. Met het nodige proviand aan boord, waren Louis Stockx en zoon Robert mee voor een reis waarover ze niet konden voorspellen hoe en waar die zou eindigen. Levend of dood.

Op de Sea Gull tijdens de schoonmaak van de vangst

“We volgden de kust tot Frankrijk. In de buurt van Duinkerken schoten Messerschimdts op ons. Het was echt oorlog. De haven was opgestopt met schepen en we mochten niet binnen. De lange nacht zouden we op zee doorbrengen. In de vroege ochtend zetten we verder koers naar Boulogne. Om er tegen de avond te arriveren. Van de haven weg wierpen we het anker uit, op het ogenblik dat bommenwerpers opdaagden om hun lading op de stad uit te storten. Wij schuilden in de roef tegen mogelijke brokstukken.

In Boulogne brandde het. Scrapnels staken in het hout van ons boot. Veilig was het hier niet en we besloten verder te varen tot Dieppe.” Voor het drietal en H8 was het weer avond als ze het haventje van Fécamp bereikten. Last van Duitse vliegtuigen was er niet en ze konden een viertal dagen blijven. Dan trokken ze mee in het zog van de groep Zeebrugse en Nieuwpoortse vissersvaartuigen, naar Le Havre en Quistrehan, om tenslotte te Caen te arriveren. Het zou de eindbestemming worden.

Louis Stockx alias Kru, had zijn leven aan de zee verpand. Hij had de tijd gekend van ‘t oude Zoekte over de duinen naar ‘t water, om haken te leggen. Na het oorlogsavontuur met Sea Gull is hij verder op zee gebleven, de laatste Knokkenaar met een boot te Zeebrugge. Kru was gehuwd met Elodie Waeghe. Hoe Louis op tragische wijze aan zijn einde kwam als zeeman, leest men verder.

Louis Stockx alias Kru