Mededelingen
6. Nog over de “Turken” van Sint-Anne

René De Keyser

In nr. 1 van jaargang X, 1968, van “Rond de Poldertorens” werd een korte mededeling opgenomen betreffende de bijnaam “Turken” voor de inwoners van Sint-Anna-ter-Muiden. Daar werd ook de wijk Turkije te Biervliet vermeld. Er is echter nog een feit bekend in de geschiedenis van onze streek, in verband met Turken.

1. Hoorebeek in zijn uitgave over de beroemde pastoor Heldewijs van Lapscheure, vermeldt ook dat in 1604 Sluis door Maurits van Nassau werd veroverd. Bij de inname van de stad zou Prins Maurits aan 1400 Turkse galeislaven de vrijheid hebben geschonken. Uit wedergunst zou de Sultan van Turkije bepaald hebben dat geen geboren Sluizenaar ooit in zijn staten mocht gevangen gehouden worden. Daardoor kreeg in 1675 Pieter De Man de vrijheid en in 1716 Pieter Donkers.

Waarschijnlijk bestaan hierover wel meer historisch verantwoorde gegevens, maar de grond van dit feit zal wel waarheid bevatten. Waarheid is in elk geval, dat de hoofdman van Oostkerke, Lieven Heerboord, zich op Kerst-avond 1603 naar Sluis begaf om te vernemen waar de soldaten van de galeien zouden neerslaan. Daarna vergaderden de hoofdmannen van het Noorden om te beletten dat de Italianen en andere soldaten in het kwartier zouden komen. Bij de inname van Sluis moest Frederik Spinola zijn galeien overleveren en de slaven werden vrijgelaten. In naam van de Koning van Spanje werden die slaven opgeëist, maar Prins Maurits antwoordde dat geen enkel christen vorst het recht had zijn medemens als slaaf te gebruiken.

De vrijgelaten galeislaven zullen echter wel moeite gehad hebben om zich naar hun land terug te begeven, tengevolge van de oorlog hier te lande, die handel en scheepvaart lam legde. En noodgedwongen zullen sommige van deze “Turkse” slaven een onderkomen hebben moeten zoeken in de gewesten rond Sluis. In de door Spanje gecontroleerde gebieden konden zij zich niet vestigen. Zeker reeds in 1609 werd St-Anna-ter-Muiden door het Staatse garnizoen van Sluis bezet en de calvinistische godsdienst opgelegd.

De verwoestingen, overstromingen en armoede, die in onze streek heersten tengevolge van de strijd tussen de “Katholieke” Nederlanden en de “Hervormde” Provincies, moeten bij onze voorouders zeker een grote vijandigheid tegen de Hervormden voor gevolg hebben gehad.

Ik heb van mijn moeder zaliger, die afkomstig was van Lapscheure, wanneer ze iemand had ontmoet waar ze weinig vertrouwen in had, dikwijls het volgende spreekwoord gehoord: “God beware hem van den Duvel en den Groten Turk”. De duivel en de grote Turk moeten bij onze voorouders zeker op een slecht blaadje hebben gestaan, aangezien zij het nog aan hun minst geachte medeburgers niet wensten er één te ontmoeten. Ik kan mij immers geen ander oorsprong van het spreekwoord indenken.

------------------00000000000000----------------------