De dolle wandelingen door de duinen, voorgesmeerde boterhammen oppeuzelen op het strand, het rumoer in de eetzalen, niet naar bed willen en zo de leiding pesten, zingend op stap van hot naar her, de kaartjes naar het thuisfront… Duizenden mensen hebben nog herinneringen aan hun verblijf in één van de vakantiekolonies langs de kust. Die waren er vanaf het eind van de 19de eeuw tot in de jaren 1970. Museum Sincfala besteedt aan de kolonies die hebben bestaan in Knokke-Heist een tentoonstelling met veel foto’s, klank- en beeldmateriaal.
Heist was de thuisplaats voor ondermeer Home Caritas, Home Roger Ryckeman en het Huis der Mutualisten. In Duinbergen was er Villa Saint-Joseph. Kinderwelzijn, Maison de convalescence du Zoute, OLV-van-den-Yzer en de Schoolkolonie van Brugge waren enkele vakantiekolonies in Knokke en Het Zoute.
Getuigenissen
André Deblaere woonde met zijn ouders in Gent. André getuigt: “Ze hadden een speciale band met Knokke. In 1930 mocht ik als kleuter van vijf jaar op hun aangeven een eerste vakantieperiode doorbrengen in de ‘kolonie’ in Knokke. Van die eerste vakantie heb ik bitter weinig herinneringen. Ik besef nog mijn kinderverdriet toen ik met velen op de trein werd gezet.” Wellicht was gezonde verblijf te Knokke hem goed bevallen, want het jaar nadien moest hij terug. “Ondanks al het geruststellende nieuws dat aan mijn ouders werd gemeld, bleek evenwel mijn verblijf een dramatisch einde te kennen. Ik verloor tijdens één van de wandelingen door de duinen het bewustzijn. Een alerte Knokse dokter stelde de kroep vast en ik werd naar het ziekenhuis van Brugge. Ik werd een maand verzorgd in het Sint-Janshospitaal. Volgens de dokter had ik door de verstikking mijn hart te zeer belast en was mij nog maar een kort leven beschoren… Maar ik ben er nog steeds.”
De ouders van Franky Derpoorter uit Heist waren conciërge in Home Roger Ryckeman aan de Zeedijk. Franky vertelt: “De home opende zijn deuren in 1953. Er werkten zeker dertig man personeel want er was daar veel te doen; Er was een directeur, een onderdirecteur, een sportleraar en zeker veertig tot vijftig monitrices om de kinderen op te vangen.” Vanaf zijn 12de, in 1958, moest hij helpen. “Elke dag werd er voorzien in 2 à 300 broden, zeker 500 kg aardappelen tot frieten versnijden, en veel vlees. Ik heb nog foto’s van mijn vader die brood aan het snijden is, mijn moeder hielp met de was en stond haar man bij met het smeren en beleggen van de boterhammen.” Die foto’s zijn op de tentoonstelling te zien.
Algemene geschiedenis
Vakantiekolonies hebben een lange geschiedenis. Eind 19e eeuw al organiseerden liberale filantropische verenigingen dergelijke kolonies om arme kinderen naar het openbaar onderwijs te lokken. De katholieken konden niet achterblijven en richtten soortgelijke instellingen op. Na de Eerste Wereldoorlog kwam ook de overheid tussen door de oprichting van het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn (nu Kind en Gezin). De instelling controleerde en subsidieerde de kolonies. Gezondheid stond voorop: tbc en andere ziektes werden er aangepakt.
In de jaren 1920 gingen de Vooruitziende Vrouwen kindervakanties organiseren om het lidmaatschap van de socialistische mutualiteit te propageren. Na de Tweede Wereldoorlog kregen ook de mutualiteiten overheidssubsidies. Omdat alle loontrekkenden verplicht werden om hierbij aan te sluiten, waren de vakantiekolonies niet langer enkel voor arbeiderskinderen. Vanaf de jaren 1970 nam het succes geleidelijk af. Vakantiekolonies zitten nu nog enkel in het geheugen van mensen geprent.
Inleiding | 1886 - 1918 | 1919 - 1944 | 1945 - 1980 | Kinderhomes
Heist | Duinbergen | Knokke | Het Zoute
In 2010 realiseerde het Amsab, Instituut voor Sociale Geschiedenis een overzichtstentoonstelling, een boek en de website www.vakantiekolonies.be. De tentoonstelling in Museum Sincfala in Knokke-Heist gaat dieper in op de geschiedenis en de verhalen van de meer dan 15 vakantiekolonies in Knokke-Heist. Naast honderden illustraties zijn er getuigenissen in woord en beeld.
Praktische informatie
Sincfala, Museum van de Zwinstreek – Pannenstraat 140 – 8300 Knokke-Heist
Zaterdag 30 juni 2012 tot en met zondag 20 januari 2013
Elke dag van 10-12 en 14-17.30 uur
Gesloten op 25 en 26 december 2011 en 1 en 2 januari 2012
Toegang: € 3,50 | € 1,75 | € 1,00