Verslagen en Mededelingen
3. De Kerk van Lissewege en Ter Doest

Jacques Larbouillat

Zondag 30 September 1984: het Sint-Michielszomertje was letterlijk in het water gevallen... en het regende pijpenstelen!

Desalniettemin hadden talrijke leden en belangstellenden de natte getrotseerd om met eigen ogen te ontdekken welke bevreemdende boodschap de gotische bouwgezellen in de Lisseweegse kerk hebben verstopt.

Johan Ballegeer leidde het bezoek in met een samenvatting over de symboliek in de gotiek, dit omwille van de vele nieuwe gezichten onder de aanwezigen. Wij verwijzen in dit verband naar ons verslag over de deze winter gehouden causerie door Johan Ballegeer, verslag verschenen in Rond de Poldertorens 26ste jg. nr 2, blz 90, 1984.

Onze gids peilde eerst naar de oorsprong van deze prachtige kerk, gebouwd tussen 1225 en 1270. Sommige geschiedschrijvers houden voor dat Lissewege in die tijd een dicht bevolkte stad was; niets daarvan is bewezen. Men mag aannemen dat in de middeleeuwen het bevolkingscijfer lichtjes lager was dan het huidige. Het wonder van deze monumentale kerk, voor zover er van een wonder mag worden gesproken, dient verklaard te worden enerzijds door de verering van O.L.Vrouw, zodat de volks toeloop er buitengewoon groot was; en anderzijds is de huidige kerk van Lissewege gebouwd in dezelfde periode dat de Cisterciënzers ook aan het bouwen waren aan hun abdij op Ter Doest.

De eigendommen van Ter Doest palen toevallig aan deze van de kerk. De Cisterciënzers stonden ook op goede voet met de Tempeliers en allebei met de loge van de middeleeuwse kathedraalbouwers. De Tempeliers hadden uit hun kontakten met het Midden-Oosten de cijfersymboliek van de Joodse kabbala en de esoterische en hermetische wetenschappen mee naar Europa gebracht, en deze aan de bouwmeesters en de vrijmetselaars medegedeeld.

Merkbare uitingen van deze filosofie zien we in de kerk van Lissewege. De afmetingen van het ganse gebouw weerspiegelen gans deze cijfersymboliek. Ook de hoofdgedachte dat enkel de scheppingen van God volmaakt zijn, en deze van de mens niet, zien we aan de drie boogvensters die asymmetrisch ingebouwd zijn boven het triforium van de kruisbeuk.

Daaraan herkent men de echte gotiek.

In de echte gotiek zit steeds een of ander schijnbaar foutje, eventueel ook in de op een goede manier gerestaureerde.

Toen de kerk van Lissewege werd gebouwd waren de lengtematen die men toen gebruikte geen meters, maar wel Brugse roeden.

De bouwmeester en zijn metselaars hielden ook een bouwgeheim vast in een regel, die nu nog door de Franse bouwmeesters en gezellen doorgegeven wordt bij het herstellen van gotische gebouwen en kerken. Vrij vertaald luidt het als volgt:

"De as van de cirkel die men plaatst in een vierkant en in een driehoek, kent U deze as, alles zit goed; kent U deze niet, alles is tevergeefs".

In het hoofdkoor keken we omhoog naar de gewelven, waar de sierlijke gewelfribben samenlopen in drie ronde gewelfsleutels.

Twee ervan zijn versierd, één met het Lam voor Christus, het ' tweede met de Duif voor de Heilige Geest; de derde waar men God de Vader verwacht, is open gelaten. In de rechter zijbeuk kijkt evenwel met veel eerbied en ontzag de kop van Baphomet naar deze open gewelfsleutel.

Zo onthulde Johan Ballegeer nog veel meer over de mysterieuze symboliek. Hoewel hij ons aanvankelijk had verklaard nooit veel voor wiskunde te voelen, goochelde hij een halve namiddag lang met Brugse roeden, in de lengte, in de breedte en in de hoogte, te vermenigvuldigen en te delen met cirkels, vierkanten en driehoeken, daarenboven verdeeld in graden, zodat iedereen ervan duizelde.

Gelukkig vertelde hij ons ook, tussendoor die cijfersymboliek, over Nekalenia, de antieke moedergodin, die dank zij de Heilige Guthago te Lissewege Onze-Lieve-Vrouw werd.

De oren werden ook gespitst toen verteld werd over het St.-Jacobshuis, waar de pelgrims op weg naar Compostella, naast een onderdak ook een goede "pater" konden drinken. Het bier en de wijn werden ernaast in "Spaegnen" getapt door een mooie zwartharige waardin, die nu gekonterfeit staat op het mooie doek "Het Bezoek van Maria" door Jacob van Oost.

Aldus kwam uw verslaggever weer tot zijn positieven, toen hij nog stil te mijmeren stond bij het schilderij en de wagens reeds op weg waren naar Ter Doest.