Bouw van de draaibrug aan de pompte Oostkerke

Jacques De Groote

Bij het delven van het nieuw gedeelte van het Ghedelf nieuwe varssche vaert vanaf 1558 tot en met 1567, van Brugge, over Kooilcerke en Pereboom tot aan Bekaf, naar Sluis, waarbij het deel Nieuwe Verse Vaart, van Damme naar Bekaf, werd afgesneden, werd er aan een groot deel van de parochianen van Oostkerke de mogelijkheid ontnomen om naar het dorp en de kerk van Oostkerke te gaan. Om daaraan te verhelpen werd een veer aangelegd.

1. In 1737 werd er een rapport opgemaakt om aan te tonen dat het goedkoper zou zijn een draaibrug te bouwen over de vaert naer Sluys op de plaats van de oude pomp van Oostkerke, die toen al een geruime tijd in slechte toestand verkeerde, in plaats van de pomp te vermaken, zoals voorzien werd in 1724 (zie cotte A). De parochianen van Oostkerke hadden zich over de slechte toestand van de pomp beklaagd bij het magistraat van Brugge. (1) (2).

Raport ende beschattinghe nopende het nieuwe maeken van een ponton ofte een draeij brugge jnde vaert naer Sluys, ten dienste vanden prochiaen van Ooskercke sijnde tot laste vande stadt brugge, wanof door de prochiaen gedaen sijn differente dachten, soo aen inijnheeren van het magistraedt der voornomde stadt, als aen mijnheeren vande tresorie, die hebben bilieven gedient te wesen, van aenden onderschreven als oversiender van stadts wercken, te lasten van alles wel te exsamineren, jngevolgen van weicke doet te retfectteeren als volght

Jnden eerste heeft hij onderschreven aen ueede te kennen dat hij bevonden heeft dat de twee pontons seer slecht worden eminersprincipale die tot C’oelkercke deweicke soo danigh slecht is, dat hij dese aenstaende wijntersaezjsoen niet en safi connen dienen schoon sij maer over 18 jaeren nieuwe en is gemackt, ende gecost heeft ontrent de 96. ib. grooten, Voorts wat aengaedt de gonne van ooskercke de selve begintjnsgelijkx slecht te worden al hoe wel sij inaer nieuwe gemackt en is ten jaere 1724 en ghecost heeft 90 Ib. grooten volgens de beschattinghe ondertekent charls pulinx Cotte A;, Doende voorders te noteeren dat dese twee pontons jaerlijckx veel costen van onderhoudt als breeder te sien is bij de annexie noticie vanden schiptiminerman Cotte B: Wanaf t’annee commune van thienjaeren bedraght 23 Ib. gr~ sonder dejaerlijckxsche voorder oncosten hier naer volgende te sien

De timmer reparatie, bedraght voor de twee pompens jaerlijckx als hier vooren par annee commune van 10jaeren tot 23 ponden grooten

Dus voor een ponton comnt 11:10:0

Jtemjderponton van 4 maenden tot 4 maenden een reep van 15 vaemen dus drije op een jaer dat t ‘samen costjaerlijckx vooe jder 6. 6: 0

Jtemn de jaerlijckxsche oostvaeten handtbomenjsser werck en naegheis boven het goone voor schreven cost wel 2:10: 0

Jtem hetjaerlijckx pensioen van sorge draghen 3: 0. 0

jaerlijckx Ib 23: 6: 0

Waerjeghens voorder te reflectteren doet, dat volighend het seggen vande prochiaenen sij cleijn gerief hebben door den gemelden ponton van ooskercke, om dies het af loopen met gelaede waghens en peerden, Volgens den standt vande dijcken niet alleen seer moeijljck ende priculues en is, nemnaer oock daer door alle de landen liggende over den vaert tot bij de stede van Damme niet en connen gebruijckt worden, ende de vruchten jn schelven aldaer te lande moeten blijven staen, in platse van te connen gebracht worden naer de schuere, t ‘gonne voorder oorsacke is dat niemant buijten een person oft twee die landen en can ofte en wilt pachten, daer andersiens deselve souden sijn ten gerieve van iaer een, ende dat den pompenier oock verclaert voor den gemelden prijs van drj ponden groote s ‘jaers deselve ponton niet te connen observeren eens deels omme den grooten arbeijt die hij moet doen jn het waeter uijt te goisen t’gonne voorts comt soo door de reghens, als door de slee te vande selve ponton, als door de mnenichte vande passagiers die bij nachte en bij ontijde door hem pompenier moeten over gestelt worden

Om welcke redens den onderschreven van advijse soude sijn onder correcte van ueeden te Iaeten maeken een draeijende brugghe, waer over niet aleen alle persoonen te voedt, nemaer oock met waghens en peerden souden connen passeren, sonder hulpe van een pompenier~ gereserveert aleenljckjn t ‘regart vande bargie, tgonne aen hem pompenier ofte den gonne die soudt ghesteit worden, omme de selve draeijende brugge gaede te slaen, geen moeijt en soude moeten costen, ten wilient de geseijde bargie altijt moet passeren ontrent de gestelde heure

Te meer omme dies de seive draeijende brugge aende stadt veel profitabeler wesen sal, als het macken vande nieuwe ponton want al is tdat het macken vande voorseijde draeijende brugge sal costen ontrent de sommne van lb. 80:0:0

Volgens de beschatinghe sub letter C ende bij publique besteedinghe waerschinnelick minder: daer nochtans den nieuwen ponton soude connen te belopen tot ontrent de 100 Ib. groote

Soo doet te consideren dat de voornomden ponton, nzaer en sal connen dueren ontrent de 18 jaeren, ende het houttewerck vande voor schreven geproponnerde draeijende brugge ontrent de 24 a 25 jaeren, midts de gematste caeije ofte hoofden altijt sal connen dienen emmers bedt dan hondertjaeren

Boven dat het onder houdt vande selve draeijende brugge, jaerlijckx maer en safi moeten costen tusschen de 4 a 5 ponden grooten Daerjn teghendeel het onderhoudt vande voor melde pon ton soude moeten costen tot ontrent de 23 a 24 ponden grooten siaers als bljckt yijt de respecktive notisien. ofte specificaties hier nevens gevoucht onder de voorseijde letter B:

Waer boven noch te reflecteren doet dat het leggen vande dammen en het op vollen vande hoof den met aerde, midtschaders de caeije steen die moeten liggen onder ende nevens den pot, dus het leggen van deselve dammen, sotide moeten costen ontrent de thien ponden givoten, top vollen vande hoofden ontrent de sestich ponden grooten, midts daertoe souden nodigh sijn ende toegebracht woorden, wel ontrent 400 schachten aerde ten advenante van 3 ib: grooten vanjder schacht op den voet gelijck ueeden op den 27 april 1737 het verhooghen vande dijcken op lapschuere hebben besyedt, ende de voorschreven caeijsteenen soude beloopen tot ontrent de veertich pondt groote terwille daertoe soudt noedigh sijn ter n van ontrent 800 voeten ten advenante van twaelf groote den voet, alle het gonnen aende voorseijde stadt niet en soude costen, aengesien men vermint dat de voornomde prochiaenen van ooskercke al het selve souden doen ende leveren terplatse sonder eenighe vergelt, als daer toe te sullen en7ploeije eren eenighe oude sercken en stedt steenen die over hop sijn liggende op het kerckhof ende van oude tijden sijn vergaert, uijt het deel vande kercke dat voor desen is afgebrandt ende tot het voorschreven werck ten uijttersten begaen sijn

Waer door de voor melde stadt soudt commen te profiteeren emmers ontlast te worden van

omtrent 110:0:0 ponden grooten te weten over t’leggen vande dammen omtrent 10:0:0

het op vollen de hoofden met aerde 60:0:0 ende de caeijsteen ofte sercken en sedt orduijn 40:0:0

t’samnen ib. 110:0:0

Weicke sommne nochtans van ib. 110:0:0 ponden grooten ofte daer ontrent, geen deel en mackt van de begrootinghe vande oncosten hier vooren geroert, bedraghende als aldaer geseijt tot ontrent 248:0:0 gr volgens de calculatie ofte notisie sub letter C

Laetende niet min alles aen het goet bestier ende voorsienigh oordeel van ueeden actum

brugge desen 17. oust 1737

Hendrick Pulinx

Cotte A

Project ende memorie van hetgonne sal comnmnen te beloopen het maecken van eene nieuwe pompe omme geleyt ende veroirboort te wordenjnde sluyssche vaert/

Een nieuwe pompe moet wesen 38 voeten lanck ende moet wesen elf voeten wijt /Afvooren de plancken moeten dycke wesen vanden boom ende buydinghe twee duynien blyuens ende de ouerboorden moeten wesen drye duymen ende de weeghe. ende ouerdeel plancken mnetendick wesen dmye duymnen /de wuighe dobbelynghe dicke wesen twee duymen ende de vranghen moeten syn thien duymen breet ende ses duymen hooghe ende moeten van malkandren ligghen een voet ende de houtten moeten syn thien duymen breet ende vier duymnen dicke ende moeten van malkander syn een voet/ende moet syn al houteerpoot/ende de balken vande valen vijfduimen /ende de plancken vande vallen moeten onderhaifven duym dicke wesen /ende niet syn toebehoorten vanghenberck/endesalmaecken voor90pondengrooten courantgheit/

actum in camere den. 24. 9bre. 1724.

Eod. ouergebrocht het bouenstaende project van bestinghe, wiertgeresolveertte autoriseren van publijcquelijck ende ininstaannemende de naeste, de voors. bestedinge te doen. mijpnt. Charles pulinx/1724.

Cotte B

Ratyfye vande reparatie gedaen aende pontons van ooskercke en coelkercke volgens de notisie van baes Jan inaertens meester schipswercker sos volght op eicken jare

hefthienste23: 0. 0groote/deweickedeprochiaenenbeloven oncostdestadttedoen/

emmers thunner coste dus memorie

Cotte C

De naervolghende -beschatinghe van matswerck met caick steen arbeijdt orduijn, ende steenhauwers arbeijt

Matsenje

Eerst twee caeijen met hun oinme keerende vlercken voighens moddel t’sament lanck 106 vo. hooghe met sijnfondamenten 7 voeten, onder dicke 5 Steen boven 3 Steen voor gemene dickte 4 Steen dus nodigh. 60 duijst steen aj ib. wisselpr 1 000 terplatse comt 370: 0: 0

Noedigh 20 x caick a 9 guldens 30: 0: 0

sandt tot dit calck 3:6:8

arbeijdt van werck, met leggen orduijn hierin be. omen, a 7 ib. pr 1000 steen en houden van lwaeter droghe 21: 0:0 124:6: 8

Jtem den arbeijdt steenhauwer tot coppen de caeijsteen en crammen sal vojuste op:8: 0:0

midts het water af te treken comt sament 132: 6: 8

Jtem de N.’van 106 voeten dobbel caeij steenen a 10 stuijvers 8:16:8

Nota dan alsoo datter noedigh is en paftie sercken onder en nevens de padt de weicke soude belopen tot de N° van 800 vo. deweicke souden costenj s. den voete is 40 ib. groote, deweicke genoechsamn sullen gevonden en terplatse gelevert worden, door de prochjaenen, van Ooskercke, dus memorie en volgens presentatie

Voorts alsoo datter nodigh safi sijn, de op vollinghe van aende barens tot jeghens de caeijen, jttem nodigh slijck dammen tot niacken de matserije die sullen costen lOponden groots, en het op vollen de dammen tgonne salbestaenjn wel 400 schachten aerde toe te bringhen, dat geschadt wordt ten advenante van 3s. per schacht soo gelijck mijn heeren vande tresorie tot verhoogen de dijcken aldaer hebben bestedt bedraght 60 lb; groote, dewelcke de prochiaenen beloven oncost

de stadt te doen

Jsser beschatinghe

Leveren en macken vandiere

Eerst noedigh een thee van jsser~ met sijn clauwen, om de brugge jn balancie te houden ter langhde van 2 1/2 vo: Dicke 4 duij. sal weghen 168 ib. a gr~ 8 groot het lb. comnt te bedraghen ib.

5:12: 0 Jtem noedigh 35 a 40 orduijn crammnen die geschadt worden te sullen costen 3 a 4 lb. 4:

comt sament 9:12:

Coperwerck

Noedigh een coperpodt met een gaels en craghe die gegist woort te sullen weghen 130 Ib. a stuy. comt ib 17. 6.: 8

Want men begierde d’leene te macken van eijcken vier duijm rebbe ofte eijcken plantsoen safi costen als volght

Nodigh 14 staendersjder van 5 vo. is 70 vo. Jtein 160 voeten al enckelplaeten is te sament230 vo. aS gr~ bedraght de somme van 4:15:10

Den arbeijt met nagheis aS guldens per 100 vo. comt 1:18: 4

Voorts noch de noedighe stickbanden omdat de kedts linne daer over soud leede sal vojuste met houdt en aerbeijt 2: 0: 0

comt 8: 14:2

Beschatinghe der timmeragie en leveren houdt

Jnden eersten noedigh 4 swinghetsjder lanck 37 voeten en tot 16 voeten lande Dicke 11 en 15 en noch 21 vo. lanck aen het dunste eijnde 8 a 11 bestaende jder tot n° van voeten rebben dus de vier swingheis t’sainent 1324

Jtem het grootste hooft cromgesacht als naer stil, ianck 11 1/2 vo. 8 d te middel, breet 20 d;. aende eijnden 10 d., dicke 15 d is 211

Jtem het cleijn hooft cromgesacht als naer stil, lanck 11 1/2 vo. ten middel dicke 16 en aende eijnden 8., dicke 11 d. is 225

Jtem een stuck tot den broucke ofte daer... lanck 11 1/2 vo. Dicke... 165

Eijndelinghe de geijcken twee duijin dicke plancken ter langhde van 40 vo., breedt 11 1/2 vo.

Jtem noch om belast plancken lanck 11 1/2 bredt 71/2 voeten comt 82 2057

Voor de leveringhe ten prijse van 15 guldens pr. 100 vo. 51:9:6 ende voor den arbeijt naer den eijs vande wercken te inaecken en te leggen op sijn platse met leveren de noedighe nagels en transport, Jtem het leggen abeele deck piancken die sulien gele vert worden emmers het werck wel en gebruijckbaer te wercken en aen siaen van tjsser a: thien schellijnghen pr. 100 voeten rebben bedracht 10: 5:0

noch eenighe toe vallen op de groote vande swinghels boven de 15 guldens dus 8: 6: 8

comt 80:1:2

Bij een gevoucht de hier vooren speciflque beschattinghe

Matserj werck en steenhauwerije 132: 6: 8

Sarcken en ardewerck tgonne werck is tot laste vande prochiaenen tot ib. 110: 0: 0

~flminerwerck 80:1:0

Jsserwerck 9. 12: 0

Coperwerck 17: 6:8

De teene jn houdt 8:14: 2

Alle dit werck t’sainent cost 1h. 248:0:6

Doet te notteeren dat hetjaerlijckx onderhoudt maer en sal bestaen in alle 6 a 8jaeren te leggen abeele deckplancken ter N° van 280 vo. a 3 gr.: d.. vo. bedraght ib. 3.10. 0 en arbeijt 24 s. is 48

sament lb. 4:14:0 loco 35 ib. sjaers tgonne wel soude connen proberen met de reparatie gedaen siedert tien jaere... aende brugge op het sas dampoort

Endelinghe salder alle 25jaeren een nieuwe houtte brugge moeten wesen die sal costen 70ponden grooten jn platse van alle 18 a 20jaeren 100 ponden

Uit 17.. bestaat er een plan:

van mnatswereken ende timmnerwercken tot de constructie van eene draeij-brugge de welcke moet geleijt worden inden vaert van Brugge naer Sluijs, mde plaetse van de pomnpe ter prochie van Oostkercke

In 1762 wordt er door Eugenius Goddijn en Emanuel Van Speybrouck een begroting opgemaakt voor het bouwen van de draaibrug.

Op heden desen 2 Julij 1762 begrootinge ghemackt door ons onderschreven Eugenius Goddyn meester matsenaere ende Emnannuael Van Speybrock meester timmerman tot het maeken van twee steenne hoefden met een draeijbrugghe inghevoighens ons plan hier aenghetoont dienende mde sluyssghe vaert al waer de pomnpe van ooskercke nu is ligghende ende sal dese bovenschreven brugghe commen te bedragen soo van arbeijts loon van madtswerck als timmer werck met het leveren van alle het noodigh houdt ende nagels als oock den noodighen caick steen en sandt dienstigh tot het tselve werck ghereserveert het noodigh iserwerck en loot en orduyn te leveren door de heeren aenbesteders met het kort houden van het waeter ende presenteren wy ondersghreven dit bovensghreven werck te maeken voor de somme van twee hondert en vifentwintigh ponden grooten corandt dus de seive Ib. 225: 0. 0

Eugenius Goddijn 1762

Emanuel Van Speybrouck 1762

Voetnoten

(1) De pompe van Oostkerke lag op het kruispunt van de hedendaagse Pompestraat en de Verse Vaartdijk, namelijk de verbinding voor de Oosterkenaars, die, door het graven van de nieuwe Verse Vaart vanaf 1556, van hun arochie waren afgesneden, alsook de verbindingsweg tussen Oostkerke en Damme.

(2) SAB, 288, Pf. 3. Kanaal Damme-Sluis, 1582-1792