Mededelingen en verslagen
3/ Heemkundige Wandeling in IJzendijke

Dany Heyneman

We schreven 24 juli 1983. Op deze zondagnamiddag stak de Kring over naar het Zeeuws-Vlaams stadje IJzendijke. Zowat een vijftigtal personen werden door het Bestuur opgewacht nabij Oostburg, aan de oude dijk van de voormalige Brugse Vaart.

Onder de leiding van de heer Albert De Keyser, die voor de nodige historische achtergrondinformatie en feitenmateriaal zorgde, werd eerst Waterlandkerkje bezocht. Onderweg werden reeds aan de deelnemers de restanten getoond van het Fort Sint-Catherina, de vroegere ligging van het dorp St.-Catherina en van het Fort Sint-Philips.

In Waterlandkerkje werd onze aandacht gevestigd op een merkwaardige cilindervormige tiendenpaal, waarop vooraan 3 sleutels zijn gebeiteld (wapenschild van de St.-Pietersabdij van Gent) en achteraan de vermelding "SB" (St.-Baafsabdij van Gent).

Na een en ander van toelichting betreffende het zaalkerkje uit 1674, kwamen we aan de hoofdbrok van deze heemkundige wandeling, nl. IJzendijke zelf.

Na een verfrissing in het stemmige "Hof van Koophandel" op het Marktplein, gingen we samen met de heer Max Hendrikse van de Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen, op stap naar het in alle opzichten interessante streekmuseum.

Vermeldenswaard was hier in alle geval de Cadzandse boerenkamer anno 1850, naast zoveel andere dingen als daar waren: de trekpaardenafdeling (met alles wat er bij hoort zoals garelen, tuig en hoefijzers), de expositie van vlasprodukten en de meekrap.

In verband met dit laatste, loont het wel de moeite even hierbij stil te staan. Meekrap is een overlevende plant die reeds eeuwen geleden geteeld werd voor de wortels, die tot poeder werden verwerkt. Deze poeder, die een dieprode kleur heeft, werd gebruikt voor het verven van laken. Het ontdekken van een zelfde kleurstof, maar dan via scheikundige weg uit anthraceen getrokken, rond 1868 door Duitse chemici, betekende dan ook de ondergang van de eens zo bloeiende meekrapcultuur, waaraan nog diverse werktuigen in dit streekmuseum herinneren. Wij vernoemen plantschoppen en meekrapspaden voorzien van een lang smal blad.

Op de eerste verdieping was de afdeling archeologie en heemkunde, met opgegraven voorwerpen uit de Romeinse tijd en uit de Middeleeuwen. Hier liggen ook een reeks herinneringen aan de Salzburgers en hun emigratie naar Nederland in 1732. Deze Salzburgers werden naar daar aangetrokken om te helpen bij het opnieuw inpolderen van het overspoelde land. Vele van deze zout- en goudmijnwerkers bezweken echter aan de zogenaamde "Zeeuwse koorts". Nu nog is de Lutherse kerk in de Molenstraat van het nabijgelegen Groede een levendige herinnering aan deze emigranten.

Na het bezoek aan het streekmuseum ging het, wegens het regenweer, op een drafje naar de Nederlands-Hervormde Kerk, die in 1612 werd opgetrokken volgens een grondplan als een regelmatige achthoek. De vloer van de kerk is er zeer merkwaardig: want die ligt als het ware bezaaid met prachtige grafzerken met familiewapenschilden, zodat het in de kerk (gerestaureerd in 1949) een wandeling werd van het ene grafzerk naar het andere. Men kan niet nalaten zich hierbij de bedenking te maken dat het wenselijk zou zijn, deze inderdaad prachtig versierde grafzerken uit de vloer te verwijderen en ze tegen de muren aan te brengen om ze voor verdere aftakeling te beschermen.

Tenslotte werd deze uitstap afgerond met een wandeling rond de mooi aangelegde en voor het publiek opengestelde vestingen (meer bepaald het 17de eeuws ravelijn). Onderweg werd onze aandacht gevestigd op een beeldhouwwerk van pastoor Omer Gielliet uit Breskens, bij wie de Kring in augustus 82 te gast was. Wij ontmoetten ook de stellingmolen uit 1841 .

Alles bij elkaar genomen mocht deze zomeruitstap naar IJzendijke als zeer geslaagd beschouwd worden. Vele van de Sint-Guthagoleden kwamen hier slechts (ten onrechte) voor de eerste keer. Maar ze zullen ongetwijfeld nog terugkeren en IJzendijke niet langer laten links liggen.